Witryna Czasopism.pl

Chociaż swojej przygody z „Europą” kończyć nie zamierzam, przyjemność płynąca z lektury „Tygodnika Idei” nie będzie mi już dana. We wrześniu tego roku „Europa” przeniosła się bowiem dość nieoczekiwanie do „Newsweeka” i zamieniła w miesięcznik. To doskonała okazja do podsumowań i ocen. Dokonawszy zatem laudacji dotychczasowej „Europy”, przyjrzyjmy się bacznie jej nowej wersji, zaproponowanej nam przez „Newsweek”.

Po „Przeglądzie Politycznym” [95 (2009)] – żywo na ogół reagującym na bieżące debaty – można się było spodziewać kolejnego numeru w formie analitycznego komentarza. Tak się też stało, tyle że redaktorzy przenieśli rozważania na metapoziom, rezygnując z rocznicowych nawiązań do drugiej wojny światowej. Pytanie, które stawiają najostrzej, jest odwróceniem tego, które przywykliśmy sobie zadawać. Druga wojna światowa jawi się tu jako nadal nie do końca przemyślany problem, zjawisko, z którym wciąż nie umiemy się zmierzyć i rozliczyć.

Dariusz Czaja nie pozostawia wątpliwości: mimo wszystkich pseudonaukowych egzorcyzmów dusza nie umarła, ma się całkiem nieźle i wiedzie swój pokątny żywot w naszym społeczeństwie. Wiedza techniczna, która duszę zamienia na zespół funkcji fizjologicznych, choć milcząco i powszechnie akceptowana, okazuje się w praktyce absolutnie nieprzydatna w sensie antropologicznym. „Nie wyobrażam sobie kogoś, kto podporządkowałby swój świat konsekwentnie psychofizjologii – powiada Czaja – Zakochałby się i mówił, że są to tylko pobudzenia płatu czołowego czy jakiegoś innego ustrojstwa (...)” [„Barbarzyńca” nr 1 (14) 2009].

Artykuł Rap, minimalizm i struktury czasowe w muzyce XX wieku Susan McClary przypomina przystawkę do dania głównego, którym jest blok tekstów poświęconych najnowszej muzyce litewskiej, zapowiada też pojawienie się jesienią bieżącego roku polskiego przekładu antologii Kultura dźwięku. McClary podchwyciła kluczowy dla postmodernizmu wątek repetycji i postanowiła poszukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego właśnie ten sposób konstruowania utworów stał się tak bardzo istotny dla muzyki współczesnej, począwszy od Strawińskiego, a na wszelkiej maści minimalizmach drugiej połowy XX wieku kończąc („Glissando” nr 15/2009).

Ostatnio wciąż słyszy się o kolejnych odmianach kryzysu. Dotyka on kulturę, środowisko, gospodarkę, służbę zdrowia itd., nic więc dziwnego, że mówi się również o kryzysie uniwersytetu. Ten ostatni polegać ma między innymi na utracie elitarnego charakteru studiów uniwersyteckich, zatarciu różnic między różnymi typami uczelni wyższych, a także na zmianie statusu nauki. Na takie symptomy kryzysu wskazuje Dorota Chabrajska we wstępniaku do podwójnego [1-2 (85-86) 2009] numeru lubelskiego kwartalnika „Ethos”, którego temat przewodni wyznacza dramatycznie postawione pytanie: „Koniec misji uniwersytetu?”.